پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه باورهای معرفت شناختی

زمینه: در مطالعات باورهای معرفت شناختی، معمولاً پرسشنامه شومر مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، بسیاری از پژوهشگران سؤال‏هایی را درباره مناسب بودن این ابزار مطرح کرده‏اند. هدف:پژوهش حاضر با هدف بررسی پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر (1990) انجام شد. روش پژوهش: در ابتدا این پرسشنامه به زبان فارسی برگردانده شد. پس از ترجمه دوباره به زبان انگلیسی و مطابقت با پرسشنامه اصلی، شکاف‏های موجود در ترجمه شناسایی و اصلاح شدند. در نهایت پس از اجرای مقدماتی و رفع اشکالات، پرسشنامه نهایی بر دانشجویان گروه نمونه که شامل 518 نفر از دانشجویان رشته‏های مختلف دانشگاه پیام نور مرکز تبریز بودند (به تفکیک 302 دانشجوی علوم انسانی و 216 دانشجوی علوم پایه) اجرا شد. یافته‏ها: نتایج محاسبات آلفای کرانباخ نشان داد که هیچ کدام از ضرایب پایایی خرده مقیاس‏ها در حد قابل قبول نیستند. بنابراین، در این پژوهش برای بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی برای رسیدن به ساختار عاملی مناسب استفاده شد. قبل از تحلیل عاملی داده‏ها، همسانی درونی برای 63 سؤال پرسشنامه محاسبه شد و 11 سؤال به دلیل همبستگی منفی نمره سؤال -کل آزمون و 16 سؤال به علت همبستگی کمتر از 1/0 نمره سؤال – کل آزمون، جمعاً 27 سؤال از تحلیل‏های بعدی حذف شدند. با استفاده از روش مؤلفه‏های اصلی، تحلیل عاملی بر روی 36 سؤال باقی مانده انجام گرفت. بررسی نمودار اسکری تحلیل اولیه، راه حل دوعاملی را نشان داد. سپس برای دستیابی به ساختار دوعاملی، تحلیل مؤلفه‏های اصلی با روش چرخش پروماکس انجام شد. 20 سؤال به علت بار عاملی کمتر از 35/0 و یا به دلیل بار معنادار و مساوی بر روی بیش از یک عامل در چندین چرخش حذف شدند و در نهایت تحلیل نهایی بارگذاری 16 سؤال باقی مانده را بر روی دوعامل نشان داد. این دو عامل براساس محتوای سؤال‏های تحت‏پوشش«دانش ساده/قطعی»و«یادگیری سریع/ثابت» نامگذاری شدند. نتیجه‏گیری:محاسبه ضریب آلفای کرانباخ نشان داد که پایایی دو عامل به دست آمده در پژوهش حاضر در سطح قابل قبول می‏باشد.